เมื่อหายป่วยจากโควิด-19 ยังมีอาการหลงเหลือ (Long COVID) นาน 1 – 3 เดือนที่ควรระวัง

ระยะเวลาในการฟื้นตัวจากภาวะลองโควิด

ระยะเวลาฟื้นตัวจากภาวะลองโควิดจะแตกต่างกันไปตามอาการและความรุนแรงของแต่ละบุคคล จากผลการศึกษาโดย National Institute for Health Research (NIHR) Leicester Biomedical Research Centre สหราชอาณาจักร ระบุว่า ในหมู่คนที่ต้องเข้ารักษาตัวในโรงพยาบาลจากการติดเชื้อแรกเริ่ม มีโอกาสที่จะเกิดภาวะลองโควิดเป็นเวลา 5 เดือนหรือมากกว่า รวมถึงยังมีรายงานว่า ผู้ติดเชื้อทั้งที่จำเป็นและไม่จำเป็นต้องรักษาตัวที่โรงพยาบาลอาจมีอาการนานถึง 12 เดือนหรือมากกว่านั้นได้

เป็นลองโควิดแล้วแพร่เชื้อได้ไหม ผลตรวจหาเชื้อโควิด-19 จะเป็นบวกหรือไม่

ลองโควิดไม่แพร่ไปยังผู้อื่นเพราะไม่ใช่อาการของโรคติดต่อ แต่เป็นสิ่งที่เกิดจากการที่ร่างกายตอบสนองต่อไวรัสอย่างต่อเนื่องและยาวนานกว่าการเจ็บป่วยจากการติดเชื้อครั้งแรก และการเป็นลองโควิดจะไม่ทำให้ผลตรวจหาเชื้อโควิด-19 เป็นบวก

การตรวจวินิจฉัยภาวะลองโควิด

อาการที่เกิดจากภาวะลองโควิดเป็นสิ่งที่ยังไม่สามารถหาสาเหตุที่แน่ชัดได้ จึงไม่มีการตรวจเพื่อวินิจฉัยที่แน่นอนในขณะนี้ หากมีอาการดังที่กล่าวมาข้างต้น ควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุและวิธีการรักษาตามอาการต่อไป โดยการตรวจอาจมีตั้งแต่การตรวจเลือด ตรวจอัตราการเต้นของหัวใจและความดัน การทดสอบภาวะออกซิเจนต่ำในเลือดขณะออกกำลังด้วยการลุกนั่ง (sit-to-stand test) ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (Electrocardiogram: ECG/EKG) เอ็กซ์เรย์ทรวงอก เป็นต้น

การฉีดวัคซีนโควิด-19 ช่วยลดโอกาสการเป็นลองโควิดได้มากน้อยแค่ไหน

การฉีดวัคซีนโควิด-19 นอกจากจะช่วยป้องกันการติดเชื้อและแพร่เชื้อสู่ผู้อื่นแล้ว ยังช่วยลดความเสี่ยงในพัฒนาไปสู่ภาวะลองโควิดได้ จากการทบทวนผลการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับลองโควิดจำนวน 15 ชิ้นจากสหราชอาณาจักรและหลายประเทศทั่วโลกโดย Health Security Agency (UKHSA) ที่เผยแพร่เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา พบว่า ผู้ติดเชื้อที่ได้รับวัคซีนครบ 2 เข็ม ไม่ว่าจะเป็นวัคซีนไฟเซอร์ แอสตราเซเนกา โมเดอร์นา หรือวัคซีนจอห์นสันแอนด์จอห์นสันจำนวน 1 เข็ม จะช่วยลดระยะเวลาของภาวะลองโควิดได้กว่าครึ่งหลังติดเชื้อและรักษาหายแล้ว เมื่อเทียบกับคนที่ไม่เคยฉีดวัคซีนโควิด-19  โดยอาจมีอาการอยู่ที่ประมาณ 4 สัปดาห์หรือมากกว่า ขึ้นอยู่กับความรุนแรงจากการติดเชื้อแรกเริ่ม อีกทั้งข้อมูลเชิงสถิติจาก ONS ยังชี้ให้เห็นว่า การได้รับวัคซีนครบจำนวนอย่างน้อย 2 สัปดาห์ก่อนติดเชื้อโควิด-19 จะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดลองโควิดได้ถึงร้อยละ 41.1 ในคนอายุ 18 – 69 ปี

ทั้งนี้ นอกจากการฉีดวัคซีนแล้ว การปฏิบัติตามมาตรการป้องกันโควิด-19 โดยการสวมหน้ากากเมื่ออยู่ในที่สาธารณะ เว้นระยะห่างทางสังคม ล้างมือบ่อย ๆ รวมถึงหมั่นสังเกตอาการและความผิดปกติของร่างกายอยู่เสมอก็ยังคงเป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยลดความเสี่ยงในการติดเชื้อได้

การดูแลร่างกายเบื้องต้นสำหรับผู้มีภาวะลองโควิด

กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข แนะนำข้อปฏิบัติเบื้องต้นเพื่อฟื้นฟูสุขภาพร่างกายให้แข็งแรงและเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคสำหรับผู้ที่มีภาวะลองโควิด ดังนี้

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และหลากหลายครบ 5 หมู่ โดยเน้นอาหารที่ย่อยง่ายเนื่องจากอาจมีความผิดปกติของระบบทางเดินอาหาร
• หากมีอาการเบื่ออาหาร ควรแบ่งอาหารเป็นมื้อย่อยหลาย ๆ มื้อเพื่อรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่และป้องกันอาการอ่อนเพลีย
• รับประทานอาหารที่มีโปรตีนคุณภาพดี เช่น เนื้อสัตว์ ไข่ นม เนยแข็ง ถั่ว เต้าหู้
• รับประทานอาหารที่มีจุลินทรีย์สุขภาพ หรือโพรไบโอติกส์ เช่น โยเกิร์ต และนมเปรี้ยวชนิดนํ้าตาลน้อย
• รับประทานอาหารที่มีใยอาหารสูง เช่น ธัญพืช ถั่วเมล็ดแห้ง กล้วย หัวหอมใหญ่ กระเทียม ฯ
• รับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ เช่น ผักและผลไม้สด เครื่องในสัตว์แบบปรุงสุก ไข่แดง ผลิตภัณฑ์จากนม ผักใบเขียวเข้ม เป็นต้น
• หลีกเลี่ยงคาเฟอีน อาหารมื้อดึก งดการดื่มแอลกอฮอล์ และสูบบุหรี่ อย่างน้อย 4 ชั่วโมงก่อนนอน
• นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ
• ทำกิจกรรมทางกายเพื่อพัฒนากล้ามเนื้อที่ช่วยในการหายใจ เช่น ฝึกหายใจเข้า-ออก ครั้งละ 5 วินาที ประมาณ 10 ครั้ง/รอบ ทำซ้ำ 3 – 5 รอบ เพื่อลดอาการเหนื่อย หายใจลำบาก ขับเสมหะ และป้องกันภาวะปอดแฟบ
• ยืดเหยียดร่างกายเพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นให้แก่กล้ามเนื้อ และออกกำลังกายประเภทแอโรบิกหรือคาร์ดิโอ วันละ 30 – 60 นาที 3 – 5 วัน/สัปดาห์ เช่น การเดินเร็วรอบบ้าน ย่ำเท้าอยู่กับที่ การเต้นแอโรบิก เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของระบบหายใจ กระตุ้นการไหลเวียนของเลือด การทำงานของหัวใจและปอด ทำให้ไม่เหนื่อยง่าย รวมถึงยังช่วยลดอาการปวดตามข้อและกล้ามเนื้ออีกด้วย

ผู้ที่มีอาการลองโควิดควรหมั่นสังเกตอาการของตนเองอยู่เสมอ หากอาการแย่ลงควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุและทำการรักษาต่อไป